Συχνές ερωτήσεις – FAQ’s

Το σημείο διαχωρισμού είναι οι 25 βαθμοί Κελσίου. Όταν η θερμοκρασία του εδάφους ή του υπόγειου ή επιφανειακού υδροφόρου ορίζοντα είναι χαμηλότερη των 25 βαθμοί Κελσίου, η γεωθερμία χαρακτηρίζεται ως αβαθής ή επιφανειακή γεωθερμία, χρησιμοποιείται για ιδία ενεργειακή χρήση και αναφέρεται σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια.

Για θερμοκρασίες εδάφους υψηλότερες από 25 βαθμών Κελσίου, τότε πια αναφερόμαστε σε γεωθερμικά πεδία ή γεωθερμικό δυναμικό, η χρήση του οποίου χρονο-μισθώνεται από το Ελληνικό Δημόσιο.

Η αβαθής γεωθερμία δύναται να καλύψει τις ανάγκες τόσο σε θέρμανση όσο και ψύξη κτιριακών εγκαταστάσεων συμπεριλαμβανομένου της παραγωγής του ζεστού νερού χρήσης. Η χρήση της αβαθούς ή επιφανειακής γεωθερμίας δεν περιορίζεται σε μη αστικά κτίρια, αλλά επεκτείνεται σε αστικά, βιομηχανικά, κολυμβητήρια, αντιπαγετική προστασία πεζοδρομίων και δρόμων και πολλές άλλες εφαρμογές.

Ένα γεωθερμικό πεδίο αξιοποιείται κυρίως από το Δημόσιο ή ΝΠΔΔ ή επενδυτές. Στην Ελλάδα χρησιμοποιείται για την τηλεθέρμανση, τον ιαματικό & ιατρικό τουρισμό, σε βιομηχανικές & γεωργικές εγκαταστάσεις (θερμοκήπια) και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Εάν χρειαστεί να εφαρμοστεί αβαθή γεωθερμία σε γεωθερμικό πεδίο, η αδειοδότηση αυτού θα περάσει από την διεύθυνση Ανάπτυξης με στόχο να προσδιοριστεί το βάθος που θα αξιοποιηθεί η αβαθής γεωθερμία.

Παρόλο που ακούγεται παράδοξο, τα γεωθερμικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης κτιρίων, τα οποία εκμεταλλεύονται τη θερμοκρασία των νερών ή επιφανειακών πετρωμάτων (<400 μέτρων βάθους), είναι βασισμένα στην ηλιακή ενέργεια η οποία αποθηκεύεται στα επιφανεικά στρώματα της γης. Σε αντίθεση με την γεωθερμία των γεωθερμικών πεδίων (τηλεθέρμανση, λουτρά, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που είναι η θερμότητα η οποία καταλήγει στην επιφάνεια της γης από τα έγκατα της.

Σε ποσοστό που αγγίζει το 50% είναι η ενέργεια που φτάνει στο έδαφος λόγω της συνεχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας. Η ποσότητα αυτή αποθηκεύεται στα επιφανειακά στρώματα της γης και παραμένει ανεκμετάλλευτη. Το μεγάλο προτέρημα που παρουσιάζει η ποσότητα της ενέργειας αυτής, είναι ότι υπάρχει διαθέσιμη πάντα στη θέση του έργου και μάλιστα σε αφθονία.

Ναι. Το έδαφος παρουσιάζει την ιδιότητα να μεταφέρει την ενέργεια του με πολύ αργούς ρυθμούς ενώ έχει τη δυνατότητα πολύ μεγάλης αποθήκευσης, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του εδάφους να μεταβάλλεται με πολύ αργούς ρυθμούς καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ακόμα και επί σειρά ετών. Λόγω αυτής της αργής μεταβολής της θερμοκρασίας του εδάφους, έχει ως αποτέλεσμα το έδαφος να παρουσιάζει υψηλή θερμοκρασία ακόμα και τους χειμερινούς μήνες ή αρκετά χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που επικρατούν στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Δηλαδή, η θερμοκρασία του εδάφους ακολουθεί τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, αλλά με “θερμοκρασιακή χρόνο-καθυστέρηση” την οποία μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε ενεργειακά για τη θέρμανση και ψύξη εγκαταστέων.

Με πολύ απλά λόγια, η γεωθερμία το χειμώνα παραλαμβάνει θερμότητα από το έδαφος για να πραγματοποιήσει την θέρμανση στο κτίριο, ενώ το καλοκαίρι αποδίδει θερμότητα στο έδαφος για να επιτύχει το φαινόμενο της ψύξης στο εν λόγω κτίριο. Δηλαδή, το χειμώνα θα παραλάβει ενέργεια από το έδαφος με σκοπό να την μεταφέρει στην εγκατάσταση για την θέρμανση αυτής, ενώ το καλοκαίρι, θα παραλάβει την θερμότητα του κτιρίου για να την αποδώσει στο έδαφος.

Μία γεωθερμική εγκατάσταση αποτελείται από τα παρακάτω τμήματα:

• Τον γεωσυλλέκτη ή γεωεναλλάκτη,
• Την γεωθερμική αντλία θερμότητας, η οποία είναι υπεύθυνη για την μεταφορά της ενέργειας από και προς το έδαφος, μέσω του συστήματος γεωεναλλακτών.
• Τον τρόπο μετάδοσης της θερμότητας ή της ψύξης στο εσωτερικό τμήμα της εγκατάστασης, ήτοι την ενδοδαπέδια θέρμανση, τα fan coil και τα κλασικά σώματα καλοριφέρ.

Μπορούμε να θερμάνουμε ή και να ψύξουμε μία εγκατάσταση με τις παρακάτω μεθόδους:

• Με ενδοδαπέδια σωλήνωση, η οποία θα μας οδηγήσει στην θέρμανση του κτιρίου και σε έναν τυπικό δροσισμό. Προσοχή εδώ, είναι ουσιαστικός παράγωντας η τοποθεσία του ακινήτου και οι κλιματολογικές συνθήκες που το διέπουν
• Με τα κλασικά σώματα καλοριφέρ, από τα οποία θα επιτύχουμε μονάχα θέρμανση του κτίρου και όχι δροσισμό ή ψύξη αυτού. Ανάλογα με τον τύπο των σωμάτων καλοριφέρ, θα πρέπει να επιλεχθεί και η αντίστοιχει γεωθερμική αντλία θερμότητας.
• Με fan coil ή κεντρικές κλιματιστικές μονάδες, οι οποίες οδηγούν στην ανακυκλοφορία αέρα για την θέρμανση ή ψύξη του χώρου. Για την επιτυχια της ψύξης ενός χώρου, απαιτείται εξαναγκασμένη ανακυκλοφορία αέρα

Σε πολλές περιπτώσεις δύναται και ο συνδυασμός των παραπάνω.

Υπάρχουν δύο τύποι:

1. Τα ανοικτά γεωθερμικά συστήματα, ή συστήματα υδρογεωτρήσεων, εφαρμόζονται σε περιοχές που παρουσιάζουν συνεχή υψηλή υπόγεια ή επιφανειακή υδροφορία. Η χρήση μίας ή και περισσότερων υδρογεωτρήσεων εξαρτάται από την παροχή νερού που θα απαιτηθεί για την θέρμανση ή ψύξη του κτιρίου και την υδρογεωλογία που διέπει την ευρύτερη περιοχή του έργου.
2. Τα κλειστά γεωθερμικά συστήματα, ή συστήματα γεωσυλλέκτη – γεωεναλλάκτη, καθορίζονται από τη τοπολογία του υπεδάφους, την μορφολογία του, την υδρογεωλογία του, τον διαθέσιμο περιβάλλοντα χώρο και το μέγεθος της κτιριακής εγκατάστασης.

Υπάρχουν τρείς διαθέσιμες διατάξεις για την τοποθέτηση ενός γεωσυλλέκτη:

1. Η κατακόρυφη διάταξη,
2. Η οριζόντια διάταξη,
3. Η κωνική ή κυλινδρική διάταξη.

Στην αγορά υπάρχουν διαθέσιμοι γεωεναλλάκτες από χαλκό Cu και πολυαιθυλένιο PE-100 ή PE-Xa. Ανάλογα με την χρήση και τις απαιτήσεις του συστήματος γίνεται η επιλογή του εκάστοτε υλικού.

Ανάλογα την περίπτωση. Στα οριζόντια και κωνικά ίσως να μπορείς να έχεις μία τέτοια δυνατότητα. Στα κατακόυρφα είναι σχεδόν αδύνατη.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην γεωθερμία, όταν αυτά ακολουθούν τις συγκριμένες προδιαγραφές, έχουν ζωή 50 χρόνια σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες και ποσότητα ηλιακής ακτινοβολίας.

Στο σύστημα του γεωσυλλέκτη δεν υπάρχουν μηχανικά μέρη για να προκληθούν ζημιές κατά συνέπεια η αξιοπιστία του συστήματος είναι υψηλή άπαξ και έχει πραγματοποιηθεί ορθή μελέτη και εγκατάσταση.

Τα γεωθερμικά συστήματα δεν παρουσιάζουν βλάβες λόγω παρατεταμένης χρήσης. Οι δαπάνες συντήρησης είναι ελάχιστες συγκριτικά με ένα συμβατικό σύστημα θέρμανσης ή ψύξης και αφορούν μόνο τον καθαρισμό του γεωεναλλάκτη τη συντήρηση της γεωθερμικής αντλίας θερμότητας και την αλλαγή των φίλτρων αέρα, όπου και αν υπάρχουν.

Η εγγύηση του εξοπλισμού παρέχεται από τους οίκους τους.

Ναι. Εφόσον υπάρχει διαθέσιμη υδροφορία στην περιοχή καθ᾽όλη τη διάρκεια του έτους και η ανόρυξη των υδρογεωτρήσεων που απαιτούνται συμμορφώνονταί με τις περιοριστικές ισχύουσες διατάξεις. Η άδεια που χορηγείται είναι για ενεργειακή χρήση και προϋποθέτει ισοποση άντληση και επανεισαγωγή υδάτων μέσω των υδρογεωτρήσεων.

Ένα σύστημα γεωθερμίας με υδρογεωτρήσεις, δεν παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα όταν εγκατασταθεί κατάλληλη γεωθερμική αντλία θερμότητας και οι υδρογεώτρησεις κατασκευαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην παρουσιάζουν προβλήματα στην άντληση και επανέγχυση των υδάτων.

Κατά την προσωπική μου γνώμη μονάχα οι αντλίες θερμότητας οι οποίες έχουν ομοαξωνικούς εναλλάκτες θερμότητας και όχι πλακοειδείς. Οι αντλίες θερμότητας με πλακοειδείς εναλλάκτες θερμότητας είναι μεν φθηνότερες και ποιο ελκυστικές αλλά απαιτούν κι συμπληρωματικές υδραυλικές εγκαταστάσεις κι έχουν υψηλότερη συντήρηση σε πολύ πιο τακτικά χρονικά διαστήματα.

Ο βαθμός απόδοσης μιας γεωθερμικής εγκατάστασης εξαρτάται από την θερμοκρασία του νερού που ανακυκλοφορεί στο έδαφος, την θερμοκρασία όπου παραδίδει το νερό στο κτήριο για την θέρμανση ή την ψύξη του κτηρίου και σαφέστατα την σωστή διαστιολόγηση του συνολικού συστήματος

Με εξαίρεση την κακή κατασκευή η οποία μπορεί να υπήρξε κατά την εγκατάσταση, ο κύριως λόγος σφάλματος είναι η υποδιαστασιολόγηση του συστήματος γεωεναλλάκτη η οποία πραγματοποιήθηκε από το αρχικό στάδιο μελέτης του έργου.

Εξαρτάται από την περίπτωση, αν υπάρχει διαθέσιμος περιβάλλοντας χώρος ή όχι και αν δύναται να πραγματοποιηθούν εργασίες ενταφιασμού γεωσυλλέκτη στον εν λόγω ακίνητο.

Παρουσιάζει έντονη ταπείνωση της θερμοκρασίας του εδάφους κατά την χειμερινή περίοδο και κορεσμό της θερμοκρασίας του πετρώματος κατά την θερινή περίοδο.

Ένα σύστημα γεωθερμίας δύναται να καλύψει ολόκληρες τις ανάγκες θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού χρήσης σε μία κατοικία χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης επιπλέον συστημάτων θέρμανσης ή και ψύξης.

Η αβαθής γεωθερμία μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε είδους κτίριο, ανεξαρτήτως μεγέθους και χρήσης: κατοικίες, κτίρια γραφείων, ξενοδοχεία, κολυμβητήρια, θερμοκήπια, κ.ά.

Δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός για την εφαρμογή ενός γεωθερμικού συστήματος, αλλά θεωρώ πως κάτω από 200 τετραγωνικά μέτρα απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο απόσβεσης.

Τα γεωθερμικά συστήματα δεν συνυπολογίζονται στην δόμηση του κτιρίου διότι θεωρούνται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Με την εφαρμογή γεωθερμικών συστημάτων παρέχεται η δυνατότητα αυτονομίας θέρμανσης ή / και ψύξης του κλιματιζόμενου χώρου .

Ένα γεωθερμικό σύστημα μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε γεωγραφική περιοχή. Το στοιχείο που αλλάζει ανάλογα με την περιοχή είναι το κύκλωμα στον εξωτερικό χώρο. Αν δηλαδή η περιοχή έχει υπόγεια νερά θα πραγματοποιηθεί ανόρυξη υδρογεωτρήσεων. Ακόμα και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν υπόγεια νερά, η εφαρμογή της γεωθερμίας είναι εφικτή με την εγκατάσταση κλειστών κυκλωμάτων (οριζόντιων, κάθετων, κωνικών). Σε αστικές περιοχές δύναται να εγκατασταθεί υβριδικό γεωθερμικό σύστημα.

Δεν επηρεάζονται από τους σεισμούς διότι είναι επιφανειακές εγκαταστάσεις. Εάν φτάσει στο σημείο να προκληθεί ζημιά στον εξοπλισμό του γεωσυλλέκτη, η εστία του σεισμού θα είναι επιφανειακή και κατά συνέπεια θα επηρεάσει όλο το κτίριο.

Η γεωθερμία μπορεί να εφαρμοστεί παντού. Το μόνο που αλλάζει είναι ο τύπος του κυκλώματος στο εξωτερικό τμήμα του κτιρίου. Υπάρχουν 4 τύποι γεωθερμικών συστημάτων: ανοικτό γεωθερμικό σύστημα, κλειστό οριζόντιο γεωθερμικό σύστημα, κλειστό κάθετο γεωθερμικό σύστημα, κλειστό κωνικό γεωθερμικό σύστημα. Στην περίπτωση που δεν επαρκεί ο χώρος του οικοπέδου για την εφαρμογή οριζόντιου συστήματος, και δεν υπάρχει και υπόγειο νερό για την εφαρμογή ανοικτού, πραγματοποιούνται τα εναλλακτικά σενάρια των κάθετων ή κωνικών γεωθερμικών συστημάτων.

Στον εξωτερικό χώρο του κτίριου το γεωστάσιο (μηχανοστάσιο) καταλαμβάνει τον ίδιο ίσως και μεγαλύτερο χώρο συγκριτικά με ένα συμβατικό σύστημα θέρμανσης. Όμως δεν βρίσκεται σε εμφανές σημείο για να επηρεάζει την αισθητική του κτίριου. Στο εσωτερικό του τώρα, τα δίκτυα διανομής έχουν την δυνατότητα να είναι είτε εμφανή είτε όχι.

Η γεωθερμία είναι μία τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, που μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε τύπο κτιρίου, σε οποιαδήποτε γεωγραφική θέση. Μπορεί να καλύψει πλήρως τις ενεργειακές ανάγκες ενός κτιρίου ή μιας εγκατάστασης χωρίς επιπρόσθετα συμβατικά καύσιμα. Μπορεί δηλαδή να παρέχει θέρμανση και ψύξη του χώρου, ζεστό νερό χρήσης και θέρμανση πισίνας. Παρέχει επίσης ευελιξία, άνεση και αυτονομία. Η χρηματική εξοικονόμηση που προκύπτει κατά την λειτουργία της θέρμανσης αγγίζει το 55%, ενώ κατά την λειτουργία της ψύξης το 45%. Η γεωθερμία μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά καθ᾽ όλη την διάρκεια του έτους, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές κλιματολογικές συνθήκες. Τα γεωθερμικά συστήματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον και συμμορφώνονται με την νομοθεσία περί εξοικονόμησης ενέργειας του υπουργείου ανάπτυξης. Είναι αθόρυβα συγκριτικά με μια αντλία αέρα-νερού και παρέχουν αξιοπιστία κατασκευής. Αποτελούν την οικονομικότερη λειτουργική λύση συγκριτικά με μια αντλία αέρα-νερού αλλά έχουν υψηλότερο αρχικό κόστος επένδυσης.

Τα κτίρια στα οποία έχουμε εφαρμόσει γεωθερμία δύναται να πιστοποιηθούν, από τον διεθνή οργανισμό LEED/BREEAM για την βιωσιμότητά τους και την συμβολή τους στην αειφόρο ανάπτυξη.

Ο χρόνος εφαρμογής ενός γεωθερμικού συστήματος εξαρτάται από την πρόοδο και την εξέλιξη του έργου.

Όταν μιλάμε για απόσβεση στην γεωθερμία αναφερόμαστε στην απόσβεση διαφοράς κόστους επένδυσης. Αυτή μπορεί να κυμανθεί από 0 έως 5 έτη.

Να σημειωθεί όμως ότι ο χρόνος αυτός έχει διακύμανση καθώς είναι πολύ συχνές οι μεταβολές της τιμής αγοράς του πετρελαίου θέρμανσης και του ηλεκτρικού ρεύματος.

Μέχρι το 2010 μια Γεωθερμική εγκατάσταση χρηματοδοτούνταν μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ και αφορούσε τον ιδιωτικό τομέα. Στην συνέχεια αυτό καταργήθηκε αλλά αναμένεται να επανέλθει στο μέλλον.

Τα γεωθερμικά συστήματα είναι απόλυτα φιλικά προς το περιβάλλον καθώς καταργούν την χρήση του πετρελαίου θέρμανσης με αποτέλεσμα την μείωση καυσαερίων στον χώρο παραγωγής, την εξοικονόμηση πρώτων υλών και την ορθότερη λειτουργία του συνολικού συστήματος τροφοδοσίας, σε σχέση με τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης ενός κτίριου.

Το σύστημα ελέγχου TRT εξετάζει τη μεταφoρά ενέργειας από και προς το έδαφος και εφαρμόζεται είτε σε καινούριες είτε σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Το TRT συνδέεται με το γεωεναλλάκτη και παρέχει πληροφορίες σχετικά με την αγωγιμότητα του εδάφους, τη θερμική του αντίσταση και την ακριβή θερμοκρασία, παρακολουθώντας τη λειτουργία του.

Η χρήση του συγκεκριμένου συστήματος ελέγχου προσφέρει σημαντικά οφέλη στο σχεδιασμό ενός γεωθερμικού συστήματος. Η εφαρμογή του αποκλείει την υπερδιαστασιολόγηση του συστήματος, η οποία με τη σειρά της θα οδηγούσε σε μεγαλύτερο κόστος ανόρυξης, χωματουργικών εργασιών, σωληνώσεων και παρελκομένων. Επιπλέον, αποφεύγεται η υποδιαστασιολόγηση η οποία θα οδηγούσε είτε σε αστοχία του συστήματος είτε σε διακύμανση του συντελεστή απόδοσης.

Η AiD Engineering παρέχει αυτό το σύστημα ελέγχου σε άτομα που έχουν εγκαταστήσει γεωθερμικό σύστημα ή που έχουν σκοπό να εγκαταστήσουν, ή ακόμα και σε ανταγωνιστικές εταιρείες οι οποίες θέλουν να βελτιστοποιήσουν τα γεωθερμικά τους συστήματα.

Έπειτα θα του πρότεινα να κάνει μία ονομαστική έρευνα του μελλοντικού του συνεργάτη στο δια δίκτυο, ώστε να διασταυρώσει αν υπάρχει η εξειδίκευση του ατόμου ή όχι, και αν επι το πλείστον ασχολείται με άλλα ζητήμα και περιστασιακά κάνει και ορισμένα έργα γεωθερμίας. Εδώ μάλλον ο ενδιαφερόμενος θα εκπλαγεί αρκετά… Τέλος, υπάρχει και η λογιστική διασταύρωση, όπου το πλήθος των έργων θα πρέπει να ταυτίζεται με τα λογιστικά στοιχεία της εταιρείας.

Εχοντας πλέον εξετάσει όλα τα παραπάνω, θα του προτείνω να ξανασκεφτεί την πρώτη επιλογή του και να αποφασίσει συνεργάτη όχι μόνον με το κριτήριο του κόστους, αλλά λαμβάνοντας υπόψη και όλα τα υπόλοιπα που διέπουν την γεωθερμική εγκατάσταση, όπως λ.χ. την ασφάλιση του ανθρώπινου δυναμικού που έχει η εταιρεία, την εγγύηση και την πιστοποίηση των υλικών που παραλαμβάνει. Νομίζω όμως, ότι τα τελευταία είναι αυτονόητα σε όλους μας.